Jelle Buikema werkt vanuit C-creators voor de Metropoolregio Amsterdam als Circulair Gebiedsregisseur. Samen met zijn collega Merel Stolker zet hij zich in om circulariteit zo veel mogelijk te borgen in gebiedsontwikkelingen binnen de MRA. “Belangrijk initiatief is een praktische tool die in ontwikkeling is. De tool is een fantastisch hulpmiddel voor gemeenten en ontwikkelaars om samen de ruimtelijke puzzel te leggen.”
Voor de gebiedsregisseurs zijn in 2023 drie acties leidend. “Allereerst zijn we op drie bedrijventerreinen in de MRA aan de slag met het circulair benutten van reststromen. Verder zijn we betrokken bij de verdere doorontwikkeling van het Convenant Toekomstbestendig Bouwen. Als gebiedsregisseurs onderzoeken wij hoe circulariteit hierin een prominente plek kan krijgen.” Tot slot werken de regisseurs aan een digitale tool die inzichtelijk moet gaan maken wat de ruimtelijke impact en samenhang is tussen de zes duurzaamheidsambities uit het Convenant Toekomstbestendig Bouwen (zie afbeelding). “Daarmee ondersteunt de tool overheden én private partijen (ontwikkelaars en ontwerpers) bij het maken van integrale afwegingen in duurzame gebiedsontwikkeling.
De zes duurzaamheidsthema’s uit het Convenant Toekomstbestendig Bouwen.
Circulaire voet aan de grond
Zo in een notendop samengevat lijkt het een enorme opdracht. “Het klopt dat er veel werk valt te verzetten, maar gelukkig hoeven we niet bij nul te beginnen. Op meerdere plekken binnen de MRA krijgt circulariteit gelukkig al voet aan de grond.” Een aansprekend voorbeeld is de Amsterdamse wijk Buiksloterham. “Een echte koploper in onze regio als het gaat om een wijkgerichte circulaire aanpak. Verschillende grondstofkringlopen worden hier gesloten. Op deze locatie wordt al aanzienlijk gebruik gemaakt van biobased materialen en materiaalpaspoorten. Ook wordt water opgevangen en lokaal hergebruik voor toiletten en tuinen. Verder beschikt Schoon Schip – een wijk in Buiksloterham – over een slim netwerk om onderling elektriciteit uit te wisselen.”
Het biobased bouwen in de regio worden eveneens flink aangezwengeld vanuit de Green Deal Houtbouw. “Hierin is afgesproken dat vanaf 2025 20% van de woningproductie in de Metropoolregio Amsterdam van hout en andere biobased materialen is, zodat woningen sneller en duurzamer worden gebouwd.” Buikema geeft aan dat er bovendien al het nodige op dit vlak gebeurt. “Een kaart geeft een mooi overzicht wat er op dit gebied in de MRA inmiddels in gang is gezet.”
Tool gebiedsontwikkeling
Ook buiten de MRA wordt er steeds meer biobased ontwikkeld. Een aardige bundeling is opgenomen in een online boek over biobased en natuurinclusief bouwen. “Te midden van al deze mooie circulaire ontwikkelingen merken wij in de praktijk dat veel MRA-overheden worstelen met de vele duurzaamheidsthema’s en ambities die geïntegreerd moeten worden in de schaarse ruimte. De gebieden die we nu ontwikkelen moeten naast circulair ook energieneutraal, natuurinclusief, bereikbaar en betaalbaar zijn. Daarnaast is het zaak dat deze gebieden bestand zijn tegen de grillen van de toekomst. Denk aan hittestress, wateroverlast en bodemdaling.”
Al die opgaven worden al snel ervaren als een enorme stapeling van eisen en doen beseffen dat slimme ruimtelijke keuzes en combinaties nodig zijn. Om dergelijke keuzes te maken, ontwikkelen de gebiedsregisseurs samen met PosadMaxwan nu een tool die precies dit afwegingsproces moet gaan faciliteren. “De tool moet de samenhang tussen verschillende ambities en hun ruimtelijke impact inzichtelijk maken. Daarmee hopen we een basis te bieden voor het maken van integrale afwegingen, het benutten van koppelkansen en het voorkomen van ruimtelijke conflicten.”
De tool wordt in co-creatie met de eindgebruiker ontwikkeld. “Dus, als je betrokken bent bij ruimtelijke ordening of gebiedsontwikkeling, dan nodigen we je graag uit om tijdens de werksessie op 5 of 10 oktober van 9:30 tot 11:30 mee te denken over hoe deze tool optimaal kan worden afgestemd op jouw werkzaamheden.” Je kunt je hier aanmelden.
Toekomst leidend
Tot slot wijst Buikema op het belang om oog te hebben voor de leefomgeving van toekomstige generaties. “De ruimtelijke beslissingen die we nu maken, hebben meer dan ooit impact op de leefomgeving van de toekomst. Daarom is het zaak dat we morgen onderdeel maken van de gebiedsontwikkeling van vandaag. Word toekomstdenker en kijk qua kosten, baten, ambities en ontwerp verder dan de exploitatietijd van een gebiedsontwikkeling. Door enkele generaties vooruit te kijken leren we de grenzen kennen van de keuzeruimte van vandaag.”