Rutger Ekhart is voor bemeenten binnen de Metropoolregio Amsterdam één van de pioniers op het gebied van duurzaam beheer. “Hard nodig, want bij het inrichten van de openbare ruimte is als het om circularireit gaat nog een wereld te winnen.” Zijn eigen gemeente Almere heeft inmidels de eerste stappen op de weg naar duurzaam beheer gezet. “Ik hoop dat de opgedane ervaring snel navolging krijgt in de andere MRA-gemeenten en dat we van elkaar leren.”
In Almere richt Rutger Ekhart zich op het beheer van de openbare ruimte. “Dus, wegen, groen, verkeerslichten… dat soort dingen. We zetten hierbij in op het minimaliseren van de CO2-uitstoot en het energiegebruik. Veel aandacht krijgt verder het hergebruik van materialen en het vergroten van de biodiversiteit. Dit alles gebeurt bovendien met oog voor het veranderende klimaat”, laat hij weten. ”Welk beheer sluit aan als het heter wordt of meer gaat regenen.”
Milieudruk verminderen
Om daadwerkelijk te komen tot duurzaam beheer speelt de inrichting van de openbare buitenruimte een sleutelrol. “Vaak gaat het om concrete zaken die ervoor kunnen zorgen dat mensen nu en straks prettig kunnen wonen.” Als strategisch adviseur duurzaam beheer vervult hij hierin een aanjaagrol. “Ik probeer antwoorden te vinden op vragen als ‘Wat voor materialen gebruiken we?’ ‘Zijn er plekken waar mensen als het heet is prettig kunnen verblijven?’ ‘Hoe zorgen we voor energiezuinige verlichting waar niemand last van heeft?’” Hamvraag bij het beantwoorden van die vragen is voor hem de circulariteit. “In de openbare ruimte worden namelijk enorme hoeveelheden aan grondstoffen gebruikt. De milieudruk kun je op twee manieren verminderen, namelijk in de keuze voor nieuwe materialen en wat betreft de mogelijkheden om deze op een gegeven moment weer her te gebruiken.”
Keuzes maken
Als voorbeeld noemt hij het groenbeheer. “Gebruik je hiervoor planten die interessant zijn voor bijen, insecten en andere dieren? Of misschien inheemse planten die aangepast zijn aan het veranderende klimaat? Dat soort keuzes kun je concreet maken. Of neem de inrichting van het wegennet. Tegenwoordig kun je gebruik maken van 100% gerecycled asfalt, maar dit gebeurt nog maar sporadisch. Voor het verkeer zelf kun je de verkeerslichten zo instellen dat vrachtverkeer bijvoorbeeld veel minder hoeft te stoppen en weer op te trekken, want dat kost veel energie en veroorzaakt dus meer uitstoot. Het is mijn missie om dergelijke mogelijkheden meer en meer op het netvlies van beheerders te krijgen. Want wat wij kunnen doen maakt het verschil.”
Uitvoeringsprogramma
Dankzij de inspanningen van Rutger en zijn collega’s heeft Almere inmiddels de eerste resultaten geboekt. “Zo hergebruiken we bij groot onderhoud zoveel mogelijk bestaande materialen en hebben we fietspaden aangelegd met 100% gerecycled en cementloos beton.. Op andere terreinen zijn we eveneens goed bezig. En ook Amsterdam heeft dit onderwerp inmiddels voortvarend opgepakt.”
De in zijn gemeente opgedane ervaring worden verankerd in een nieuw uitvoeringsprogramma duurzaam beheer. “Dit programma is een onderdeel van de duurzaamheidsagenda van Almere. Op allerlei vlakken zijn we bezig om acties op het gebied van duurzaamheid op de rails te zetten. Waaronder dus circulair beheer.”
Uitrol binnen MRA
Ekhart wenst niets liever dan dat de overige MRA-gemeenten in de voetsporen treden van Almere, iets wat helaas niet vanzelf van de grond komt. “Duurzaam beheer staat binnende MRA nog te weinig op het netvlies. Uit eerste verkenningen blijkt namelijk dat veel gemeenten hier weliswaar bereidwillig tegenover staan, maar er in de prakijk nog weinig gebeurt. Als men al actie onderneemt, doet men dit veelal op een eigen manier. Om meters te maken moet er veel meer contact en uitwisseling van ervaringren komen tussen gemeenten.”
Dit laatste is ook van belang omdat hij nog de nodige beren op de weg ziet. “Samen kunnen we die eerder tackelen. Neem het prijskaartje. Veel circulaire producten zijn nu nog wat duurder. Op hun beurt zijn biobased materialen vaak nog alleen in kleine oplages verkrijgbaar.” Ekhart verwacht dat de gezamenlijke inkoopmacht van de MRA-gemeenten een sleutelrol speelt om dergelijke hobbels te overwinnen. Daarnaast pleit een andere ontwikkeling voor een gezamenlijke aanpak. “Diverse grondstoffen die gemeenten veel gebruiken in de openbare ruimte, waaronder beton en cement, worden almaar schaarser en dus duurder of kampen met langere leveringstijden. Door nu circulaire stappen te zetten kunnen we hierop anticiperen.”
Medewerkers duurzaam beheer
Nog dit jaar hoopt Ekhart een paar keer met zijn vakbroeders binnen de MRA rond de tafel te zitten. “Het is mijn hartenwens dat we elkaar als beheerders weten te vinden en te inspireren. In eerste instantie om te horen waarmee anderen bezig zijn. Vervolgens kunnen we van daaruit samen verder kijken.” Een mooi begin zou zijn indien andere gemeenten – net als Almere – een medewerker fulltime op duurzaam beheer zetten. “Wenkend perspectief voor mij is het idee dat men over 30 jaar tegen ons zegt van ‘jullie hebben het goed gedaan’. Kortom, laten we er samen voor zorgen dat ook latere generaties in een leefbare wereld kunnen leven. En dan zowel dieren, planten als mensen.”